De diagnose ‘atopie’ is een klinische diagnose. Dat betekent dat we de diagnose stellen zónder laboratoriumtesten. De dermatologen van het Medisch Centrum voor dieren hebben een artikel geschreven over het stellen van de diagnose en allergietesten. Daarin schrijven zij o.a. “Allergietesten zijn dus niet bedoeld om de diagnose atopie te stellen of te bevestigen“.
Hoe stellen we dan wel de diagnose?
Door andere mogelijke oorzaken uit te sluiten
Het dier heeft passende klinische symptomen (zie ook de Atopie Quiz)
Door een stappenplan te volgen, kunnen we andere mogelijke aandoeningen uitsluiten. Bij een omgevingsallergie is er iets in de omgeving waar het dier op reageert. Door middel van allergietesten kunnen we in kaart brengen welke allergenen een rol kunnen spelen.
Allergietesten
Er bestaan twee soorten allergietesten waar dierenartsen en dermatologen gebruik van maken. De meest gebruikte is de serumtest. Dat is een bloedonderzoek waarbij de aanwezigheid van antilichamen aangetoond wordt. Een positieve uitslag betekent dus niet perse dat het dier dan ook allergisch is voor dat stofje. Een positieve waarde geeft aan dat het dier in aanraking is gekomen met dat stofje en hier antilichamen tegen heeft gemaakt. Helaas is deze test dus niet geschikt om de diagnose mee te stellen. Er zijn namelijk ook veel gezonde honden met een positieve uitslag.
Een andere allergietest is de huidtest (intradermale test). Bij deze test worden de stofjes in de huid toegediend (per injectie) en wordt de reactie van de huid (zwelling, roodheid) beoordeeld. Er zijn maar weinig dierenartsen die de huidtest uitvoeren.
Betrouwbaarheid
Er zijn diverse laboratoria die serumtesten aanbieden, zij maken niet allemaal gebruik van dezelfde manier van testen. Elke test wordt beoordeeld o.b.v. sensitiviteit en specificiteit. Deze eigenschappen vertellen ons hoe groot de kans is dat een positieve test betekent dat het dier ziek is en een negatieve test betekent dat het dier gezond is.
De ene test is betrouwbaarder dan de andere test. De meest gebruikte serumtesten zijn van Artuvetrin en Idexx. Artuvetrin is ook de leverancier van de materialen voor de huidtest. De huidtest is betrouwbaar mits deze correct wordt uitgevoerd. De betrouwbaarheid van de uitslag is ook gerelateerd aan de ervaring van degene die de test uitvoert. Dermatologen (dierenarts-specialisten) doen deze test wekelijks en vaak al jarenlang. Bij hen weet je zeker dat je een betrouwbare test krijgt.
Andere allergietesten
Naast het bloedonderzoek bij de dierenarts of de huidtest bij de dermatoloog, worden er ook andere testen aangeboden. Deze hebben doorgaans een ander prijskaartje, dat maakt deze testen erg aantrekkelijk voor veel mensen. Echter zijn deze testen alles behalve betrouwbaar !
Het is ontzettend aanlokkelijk om een haarplukje of speekselmonster op te sturen. Voor een relatief klein bedrag heb je dan een uitslag of diagnose. Wereldwijd worden er jammer genoeg veel van dergelijke testen aangeboden. Zelfs bol.com en Groupon bieden allergietesten aan. Dermatologen en onderzoekers hebben in meerdere wetenschappelijke onderzoeken aangetoond dat deze testen NIET betrouwbaar zijn! Positieve waarden hoeven niet te betekenen dat de hond allergisch, net zo min als een negatieve uitslag betekent dat dat stofje niet voor klachten zorgt.
Atopie is een chronische huidziekte waarbij dieren voornamelijk jeuk hebben. Honden met atopie zijn ook gevoeliger voor het ontwikkelen van huidinfecties. Bij atopie reageert het afweersysteem overmatig op stofjes in de omgeving (allergenen). Dit zijn meestal pollen en huismijten. Sinds enkele jaren zijn er ook aanwijzingen dat voedingsstoffen bepaalde reacties kunnen uitlokken die passen bij atopie.
De behandeling van atopie is levenslang en veelal frustrerend. Het ziektebeeld wisselt met de tijd, het kan beginnen met een oorontsteking en later in het leven gaan de dieren aan de poten likken of krijgen ze andere symptomen. Hier kan soms maanden of langer tussen zitten. De klachten worden meestal erger in plaats dat dieren ‘er overheen groeien’. Opflikkeringen en bijkomende huidinfecties zorgen er ook voor dat de behandeling aangepast moet worden. Maar ook parasieten, hormonen, stress of het seizoen (temperatuur, luchtvochtigheid, omgevingsallergenen) kunnen jeuk uitlokken of verergeren.
Medicijnen tegen de jeuk
Vroeger waren er vrij weinig mogelijkheden om allergische honden met jeuk te behandelen. Het kwam vaak neer op een levenslange behandeling met corticosteroïden (het bekende prikje tegen de jeuk of tabletten).
In 2003 kwam Atopica® op de markt (dat is ruim tien jaar ná de eerste registratie van prednisolon tabletten). Atopica® is de merknaam voor het medicijn ciclosporine. Het is ook een immuunonderdrukkend medicijn maar dan met minder bijwerkingen als je het vergelijkt met corticosteroïden. Inmiddels zijn er meerdere merken op de markt waardoor de behandeling wat goedkoper is geworden.
In 1992 is de immuuntherapie van Artuvetrin als diergeneesmiddel geregistreerd. Van alle behandelingsopties is dit de enige manier om de oorzaak van de allergie aan te pakken. Ondanks deze manier van behandelen al meer dan 25 jaar een optie is, wordt het niet zo vaak ingezet. Dit heeft waarschijnlijk met de kosten en ’tegenvallende’ resultaten te maken (als je dat vergelijkt met corticosteroïden). Het succespercentage van deze behandeling ligt volgens onderzoeken tussen de 60-70%. Voor 15-30 euro per maand* is dat voor veel dierenartsen en eigenaren niet ‘de moeite waard’. Echter wanneer dermatologen deze behandeling inzetten, worden er dikwijls betere resultaten gezien. Maar het blijft een behandeling waarbij de meeste dieren alsnog met andere behandelingsvormen behandeld moet worden.
Tien jaar na de komst van Atopica® kwam het revolutionaire medicijn Apoquel® naar Nederland. Het was hét nieuwe middel in de strijd tegen jeuk. Qua effectiviteit vergelijkbaar met prednison maar veel minder bijwerkingen. Meestal wordt de jeuk al binnen 4 uur geremd! Een nadeel van dit medicijn is dat afbouwen over het algemeen niet mogelijk is maar ook de prijs (de prijs per tablet ligt tussen €1,55 en €3,00, afhankelijk van de dosering).
Halverwege 2017 (4 jaar na de komst van Apoquel®) daarna kwam Zoetis met een ander vernieuwend diergeneesmiddel: Cytopoint®. Een langwerkende injectie met monoclonale antilichamen (zgn. biologische behandeling). Het heeft nagenoeg geen bijwerkingen en kan bij alle leeftijden ingezet worden (dus ook bij honden jonger dan 1 jaar).
Zoals je kunt lezen is er sinds de jaren 90 een hoop veranderd qua medicatie. De wetenschap en daarmee onze kennis is ook enorm vooruitgegaan. We weten nog lang niet alles maar er zijn belangrijke ontdekkingen gedaan over het ontstaan van de klachten waardoor we honden met atopie ook beter kunnen behandelen.
Het oude prikje tegen de jeuk kan eigenlijk anno 2019 niet meer. Er is zóveel mogelijk, zowel op het gebied van medicijnen en supplementen als diverse ondersteunende maatregelen.
*omgerekend; één flacon van 10 ml is voldoende voor 8-10 maanden
Behandelingsvormen
Bij de behandeling van atopie kunnen we op verschillende manieren het dier ondersteunen en helpen. Het dier voorgoed beter maken kan echter niet. Atopie is chronische huidziekte waarbij we alert moeten blijven op opflikkeringen, bijkomende huidinfecties en uitbreiding van de allergie.
Hieronder een overzicht met mogelijke behandelingsvormen. In toekomstige berichten lees je meer over de verschillende opties.
Immuuntherapie
Anti-jeuk middelen
Ondersteuning met essentiële vetzuren
Bestrijden of voorkomen van huidinfecties
Shampootherapie
Herstel van de huidbarrière
(Speciale) voeding
Gebruik van antiparasitica om vlooien en mijten te behandelen c.q. voorkomen
Behandeling op maat
Elke allergische hond heeft ondersteuning nodig en moet behandeld worden. Maar niet elke hond met een omgevingsallergie heeft dezelfde klachten of reageert hetzelfde op een behandeling. Bijkomende huidinfecties en opflikkeringen zorgen ervoor dat de behandeling met de tijd aangepast moet worden.
De behandeling van allergische honden is dan ook maatwerk.
Voor de behandeling van huidallergieën kun je terecht bij de dierenarts maar er bestaan ook dieren-dermatologen. Als dierenarts kun je namelijk niet overal goed van op de hoogte zijn. Een dermatoloog voor dieren is een dierenarts die een specialistenopleiding heeft afgerond en dagelijks dieren met huidproblemen behandeld.
Wat nog meer?
Naast de eerder genoemde behandelingsvormen is het ook mogelijk om het dier met bepaalde supplementen te ondersteunen. En uiteraard is het erg belangrijk en raadzaam om te proberen om de blootstelling aan allergenen tot een minimum te beperken.
NIEUW! Op 1 april heeft Pet's Relief een nieuw product op de markt gebracht: ALLERGONE.
Het is een waterige suspensie met polymere microcapsules en kan gebruikt worden voor huishoudelijk gebruik. De unieke samenstelling zorgt ervoor dat de belangrijkste allergenen van huisstof geneutraliseerd worden.
Het resultaat? Minder allergenen van huisstofmijten in de omgeving!
Werkingsmechanisme
ALLERGONE geeft een dubbele bescherming:
Neutraliseert de belangrijkste allergenen van huisstof
Vermindert de blootstelling aan allergenen
De polymere microcapsules in de spray hebben een tweeledige werking. De kern van de capsules is gevuld met een mengsel van stoffen die de chemische structuur van allergenendeeltjes beïnvloedt. De spray vormt een polymeer laagje dat de allergenen aan elkaar ‘lijmt’. De grotere deeltjes die gevormd worden zweven niet meer in de lucht en kunnen daardoor tijdens de gebruikelijke schoonmaak makkelijk verwijderd worden.
Toepassingen
Hoe gebruik je de spray? Dat lees je precies in de bijsluiter van het product. De spray kun je toepassen op:
Tapijt en vloerbedekking
Beddengoed
Matrassen
Gestoffeerde meubels
Zacht speelgoed (knuffels)
Gordijnen
De ruimte moet na het toedienen op het object geventileerd worden en de behandelde oppervlakken moeten 1 uur drogen.
LET OP: Na behandeling de behandelde oppervlakken 3 dagen NIET stofzuigen. Wassen verwijdert het product (daarna opnieuw gebruiken).
Huisstofmijten en ALLERGONE
ALLERGONE neutraliseert alleen de allergenen van huisstofmijten (D. farinae en D pteronyssinus). Het zijn spinachtige beestjes van ongeveer 0,3 mm waardoor ze niet zichtbaar zijn met het blote oog. Huisstofmijten leven van huidschilfers en zijn daarom vaak te vinden in matrassen en dekens. Ze zijn ook vaak te vinden in tapijt, vloerkleden en stoffen meubels.
De levenscyclus van huisstofmijten is in 3-4 weken voltooid en ze leven ongeveer 2-3 maanden. De ideale omgeving is lekker warm (20-30 graden Celsius) en vochtig (60-80%).
ALLERGONE biedt een langdurige werking tegen allergenen van huisstofmijten. Eén flacon van 400 ml is voldoende om 40m2 te behandelen* en werkt vervolgens 5 maanden. *komt overeen met een oppervlak van ongeveer 10 matrassen
Honden en katten kunnen net zoals mensen last hebben van atopie. Dat is een allergie voor stofjes uit de omgeving, meestal zijn dat pollen en huismijten.
Pollen van bomen, grassen en kruiden lokken dan allergische reacties uit. Het afweersysteem reageert overmatig op deze allergenen wat resulteert in klachten zoals jeuk, oorontsteking, huidontstekingen, niezen of ontstoken/geïrriteerd oogbindvlies (conjunctivitis).
Het mooiste zou zijn als we kunnen voorkomen dat de omgevingsallergenen óp of ín het dier terecht komen. Helaas is dit echter heel lastig en in veel gevallen onmogelijk.
Toch zijn er een aantal dingen die je kunt doen als baasje. In deze blog lezen jullie 5 tips.
Beschermlaagje op de huid
Honden en katten met atopie hebben een defecte huidbarrière en een overactief afweersysteem. Door blootstelling aan allergenen te verminderen, wordt het lichaam minder getriggerd en heeft het dier minder klachten.
Er zijn landen in de wereld waar mensen de honden speciale 'jumpsuits' aandoen. De pollen komen dan niet in de vacht terecht maar op het pakje. Ik weet niet of dit de beste en fijnste manier is voor de hond maar bij hele allergische honden kan zo'n pakje tijdens het uitlaten nét dat verschil maken.
Beschermlaagje op de huid
Als een pakje geen optie is, wat dan? Mensen met hooikoorts smeren weleens vaseline aan de binnenkant van de neus. De pollen komen dan niet direct met het neusslijmvlies in aanraking en daardoor hebben ze minder last van geprikkelde slijmvliezen.
Nu is het natuurlijk niet de bedoeling om honden en katten met vaseline in te smeren! Maar er bestaat wel een speciale spray voor honden en katten: Dermoscent Atop 7 spray. Deze spray werkt op 7 verschillende manieren. Eén van de belangrijkste eigenschappen is het vormen van een beschermlaagje op de huid. De spray zorgt tevens voor herstel en hydrateren van de huid
Tip: spray voor het uitlaten de huid in zodat de pollen tijdens de wandeling niet direct met de huid in aanraking komen. Met name geschikt voor kortharige honden, onbehaarde delen van het lichaam (buik, liezen, onder de staart) en de pootjes.
Luchtreiniger
Ook binnenshuis kunnen pollen in de lucht zitten (via ventilatierooster, ramen en deuren). Door gebruik te maken van een luchtreiniger verminder je de blootstelling aan pollen en andere omgevingsallergenen. Er bestaan veel verschillende soorten luchtreinigers. Via de volgende websites kun je meer informatie lezen over deze apparaten:
- Luchtreiniger.nl
- Luchtreinigeradvies.com
- Allergieshop.nl
Voor mijn kat met allergische astma/bronchitis heb ik van Philips een luchtreiniger gekocht. Dit op aanraden van een familielid met hooikoorts/huisstofmijtenallergie.Ik ben er heel tevreden over. NB: Ik heb geen aandelen in Philips en krijg ook niet betaald voor het noemen van producten!
Pollenradar en Pollennieuws
Iedereen kent buienradar, maar wist je dat er ook een pollen- of hooikoortsradar bestaat?
Je kunt er ook een app van installeren op je smartphone.
Met de app van Hooikoortsradar.nl kun je tot 5 dagen vooruit kijken. Met het 24 uurs overzicht kun je zelfs kijken wanneer het beste moment is om je hond uit te laten. Er zijn namelijk dagen waarbij er voor 7 uur en na 22 uur aanzienlijk minder pollen in de lucht zijn.
Op de website van Pollennieuws staat een heleboel informatie over de verschillende pollen. Via de pollenkalender kun je ook zien hoeveel pollen er in de lucht waren. Van de afgelopen week staan de aantallen er niet op maar wel van de afgelopen maand. Op die manier kun je ook eventuele triggers proberen te identificeren.
Kreeg jouw hond of kat bijvoorbeeld 3 weken geleden meer last? Dan kun je via de pollenkalender zien of er op dat moment veel of meer pollen in de lucht waren.
De website laat een overzicht zien van pollen van bomen, grassen en kruiden. Alsof de website nog niet informatief genoeg is, hebben ze ook een overzicht van de verschillende planten en wanneer zij bloeien en dus voor problemen kunnen zorgen. Klik hier voor een overzicht van graspollen.
Shampootherapie
Pollen en huismijten gaan in de vacht van honden en katten zitten. Als dieren het goed toelaten en wassen geen of weinig stress veroorzaakt, dan is shampootherapie een mooie manier om alle allergenen van de vacht en huid te spoelen.
Alleen afspoelen met water (hele hond) is bij allergische honden niet het beste wat je voor de allergiegevoelige huid kunt doen. Het opdrogen van water werkt deels jeukstillend maar het kan er ook voor zorgen dat de huid onnodig lang vochtig blijft waardoor de huidflora verstoord raakt. Tevens kan de huid verder uitdrogen. De huid en talgklieren incl. vetlaag op de huid krijgen onvoldoende tijd om zich te herstellen.
In de zomer de pootjes afspoelen met water is een prima manier om de blootstelling met pollen te verminderen. Het mooiste is als de huid na het afspoelen behandeld wordt met een huidconditioner (bv. Maxani Hydralac of ICF Ermidra spray).
Shampootherapie
Er bestaan veel verschillende shampoos voor honden en katten. Maar een klein percentage is speciaal ontwikkeld voor dieren met een allergische huid. Van een deel van deze shampoos is niet onderzocht of de ingrediënten en samenstelling daadwerkelijk een positief effect heeft. Een veel geadviseerde en voorgeschreven shampoo is Virbac Allermyl.
Zelf ben ik fan van Maxani AtopOat shampoo; een verzorgende en jeukstillende shampoo met havermout en ceramiden.
Raadpleeg je dierenarts
Heeft jouw huisdier een pollenallergie en in het pollenseizoen veel klachten? Helpt de huidige behandeling of de genomen maatregelen niet? Overleg dan met je dierenarts welke mogelijkheden er nog meer zijn. Eén daarvan is doorverwijzing naar een dermatoloog voor dieren. Zij werken dagelijks met allergische dieren en zijn dé specialisten op het gebied van huidproblemen. Sinds januari 2020 ben ik werkzaam als dierenarts specialist in opleiding bij Evidensia Dierenziekenhuis in Arnhem. Wil je een afspraak maken dan kan dat alleen via doorverwijzing van de eigen dierenarts. Hulp op afstand? Voor zowel eigenaren als dierenartsen hebben wij een e-mail consult.
Ik krijg veel vragen over het bijgeven van omega 3 en/of omega 6 vetzuren. Ook lees ik op internet veel (onzin) over dit onderwerp. “Wat zou je graag over deze essentiële vetzuren willen weten?” – dat vroeg ik vorige week op mijn Facebookpagina. In deze blog lees je enkele vragen en antwoorden.
Q: Zijn essentiële vetzuren geschikt voor dagelijks gebruik bij een hond met een allergie?
Omega -3 en -6 vetzuren zijn essentiële vetzuren omdat de hond of kat deze vetzuren niet zelf kunnen aanmaken. In complete diervoeding zijn omega -3 en -6 vetzuren toegevoegd aan het dieet. De beste verhouding lijkt tot op heden tussen 1:5 en 1:10 te liggen. Dat betekent dat er 5 tot 10 keer zo veel omega 6 vetzuren in de voeding moeten zitten dan omega 3 vetzuren. Volgens gezondheidsplein.nl twijfelen experts aan het nut van de ratio. In de veterinaire wereld zal dat ongetwijfeld ook zo zijn. Er is meer onderzoek nodig om te bepalen hoe belangrijk de verhouding is.
Bij honden en katten met een allergie zoals atopie heeft het extra geven van essentiële vetzuren meerdere gezondheidsvoordelen . Het bijgeven van voedingsstoffen (o.a. vitaminen, mineralen) noemen we supplementeren. Er bestaan veel verschillende producten met essentiële vetzuren die eigenaren als voedingssupplement aan hun huisdier kunnen geven. Tenzij anders vermeld kunnen deze supplementen prima dagelijks gegeven worden.
Q: Klopt het dat omega 6 vetzuren ontsteking bevorderen?
Omega 6 vetzuren zijn net als omega 3 vetzuren meervoudig onverzadigde vetzuren. Het lichaam kan deze vetzuren niet zelf aanmaken maar heeft ze wel nodig. Het zijn beide belangrijke voedingsstoffen.
Zoals bij veel dingen in het leven is er een balans nodig tussen omega 3 en 6 vetzuren. De bekendste omega 6 vetzuren zijn linolzuur (LA) en arachidonzuur (AA) en voor de omega 3 vetzuren zijn dat ALA (alfa-linoleenzuur), EPA (eicosapentaeenzuur ) en DHA (docasahexaeenzuur).
Linolzuur en alfa-linoleenzuur zijn ‘basis-omega vetzuren’. Het lichaam kan door middel van enzymen deze stofjes omzetten in o.a. GLA, AA, EPA en DHA. De enzymen die hiervoor nodig zijn worden door beide paden gebruikt. De omega 3 en 6 vetzuren delen de enzymen; een overmaat aan het ene vetzuur kan zorgen voor verminderde werking van het andere vetzuur. Zijn er meer omega 6 vetzuren in het dieet aanwezig dan zou dit ten koste kunnen gaan van de omzetting van omega 3 vetzuren (ALA is de voorloper van EPA en DHA). Minder omega 3 vetzuren zou betekenen dat er minder ontsteking geremd kan worden en op die manier zouden omega 6 vetzuren de ontsteking kunnen bevorderen.
Zoals je hierboven kunt lezen, wordt er humaan getwijfeld aan het gegeven dat er meer omega 6 dan 3 in het dieet moet te zitten. Dit heeft o.a. te maken met de effecten die omega 6 vetzuren op het lichaam en de ontstekingsreactie hebben.
Wat doen essentiële vetzuren?
Essentiële vetzuren zijn een bron van energie en kunnen in het vetweefsel ingebouwd worden. Ze zorgen ook voor transport van cholesterol, opbouw van celmembranen en hebben invloed op de eigenschappen en werking van membraan-eiwitten zoals receptoren, enzymen en ionkanalen. Dankzij de werking op diverse membraan-eiwitten hebben essentiële vetzuren effect op de binding van steroïden en hormonen op hun receptoren en kunnen ze sommige afweerfuncties aanpassen^.
Essentiële vetzuren zijn voorlopers van veel verschillende stofjes zoals prostaglandines, leukotrienen en thromboxanen. Dit zijn belangrijke bemiddelaars en modulators van ontsteking. Ze spelen dus een rol in het afweersysteem.
En omega 6 vetzuren?
Linolzuur (LA) is nodig voor behoud van een gehydrateerde opperhuid en goed functioneren van de huidbarrière. Het regelt het waterverlies in de buitenste cellaag van de opperhuid (stratum corneum). LA is namelijk een belangrijk onderdeel van ceramiden. Ceramiden zijn het hoofdbestanddeel van de vetlaag tussen de huidcellen (vergelijkbaar met de cementlaag tussen bakstenen). Bij een tekort aan linolzuur kunnen andere vetzuren deze functie overnemen. Echter is de vorming van de opperhuid dan niet optimaal en kunnen dieren een schilferige huid vertonen.^
Het omega 6 vetzuur arachidonzuur (AA) speelt een belangrijke rol bij stofwisselingsprocessen en is een voorloper van ontstekingseiwitten zoals prostaglandines en cytokinen. Net zoals EPA en DHA is AA ook belangrijk voor het centrale zenuwstelsel.
Zoals je hopelijk begrijpt heeft het lichaam omega 6 vetzuren nodig !
Maar werken omega 6 vetzuren nou ontstekingsbevorderend????
Niet alle omega 6 vetzuren bevorderen ontsteking. Linolzuur is nodig voor onderhoud van een goede huidbarrière en vochtbalans van de opperhuid. Dihomo-gamma-linoleenzuur (DGLA) maakt ontstekingsremmende type 1 prostaglandines aan. Arachidonzuur produceert als enige omega 6 vetzuur ‘ongunstige’ ontstekingseiwitten. Echter zijn deze ontstekingseiwitten wel nodig als er een ontsteking ergens in het lichaam aanwezig is.
Zoals hierboven beschreven staat, kan een overmaat aan omega 6 vetzuren ervoor zorgen dat omega 3 vetzuren minder goed hun werk kunnen doen. Omega 3 vetzuren werken o.a. ontstekingsremmend en als zij minder goed kunnen functioneren, zou dat kunnen betekenen dat er minder ontstekingen geremd worden.
Of omega 6 vetzuren ontsteking bevorderen, hangt dus van meerdere factoren af.
In onderstaande afbeelding staat beschreven hoe de omega -3 en -6 vetzuren omgezet worden en welke effecten de verschillende stofjes hebben. Je leest ook meer over delta 5 en 6 desaturase enzymen en waar de essentiële vetzuren met name in te vinden zijn (bron van de vetzuren).
Zoals je onderaan in bovenstaande afbeelding kunt zien, maken arachidonzuur (arachidonic acid), DGLA (dihomo-gamma-linolenic acid) en EPA (eicosapentaenoic acid) prostaglandines.
Niet alle prostaglandines hebben hetzelfde effect. Type 1 en 3 prostaglandines hebben ‘favorable’ effecten, dat wil zeggen dat ze een gunstig effect hebben. Type 2 prostaglandines zijn ongunstig. Zowel AA als EPA maken via lipoxygenase ontstekingseiwitten (leukotrienen) aan. De leukotrienen van EPA zijn minder inflammatoir.
De stofwisseling van omega -3 en -6 vetzuren is dermate ingewikkeld dat het in deze Q&A blog niet mogelijk is om álle functies en effecten te bespreken.
Wel of geen vetzuren bijgeven?
Bij gezonde honden is het niet noodzakelijk om essentiële vetzuren te supplementeren. Krijgt jouw huisdier complete voeding (brok of vlees) dan zit er in de voeding voldoende omega -3 en -6 vetzuren.
Is jouw huisdier ziek en heeft hij/zij een tekort aan bepaalde vetzuren, dan kan het supplementeren wel zinvol zijn. Afhankelijk van de bron en hoeveelheid vetzuren kan het bijgeven van omega 6 vetzuren ervoor zorgen dat sommige processen in het lichaam minder goed verlopen met ontstekingsbevorderende effecten als gevolg.
In de praktijk valt dit naar mijn idee reuze mee en bij honden met atopie zou je juist omega 6 vetzuren willen bijgeven (vanwege de defecte huidbarrière).
Bronvermelding: ^ ESAVS Dermatology course II 2016
Vorig jaar op het Wereld Congres van Veterinaire Dermatologie (WCVD8, juni 2016) in Bordeaux werd er al gesproken over biologische behandelingen. Met de titel “Biologic therapies: the future or just a dream?” heeft dr. Douglas J. DeBoer (diplACVD) een lezing gegeven over deze nieuwe vorm van behandelen. Humaan worden monoclonale antilichamen, voorbeeld van een biologische behandeling, al langere tijd met succes ingezet bij o.a. atopie. Toen leek het toekomstmuziek en een jaar later is Cytopoint® in NL gelanceerd.
Wat is een biologische behandeling?
Bij een biologische behandeling wordt er getracht om gebruik te maken van biologische (grond)stoffen in plaats van chemische stoffen. Over het algemeen bestaan deze biologische stofjes uit eiwitten of peptiden. Het verschil tussen een eiwit en peptide is dat peptiden uit een klein aantal aminozuren bestaat. Een peptide kan gebruikt worden als bouwsteen bij de aanmaak van eiwitten.
De eiwitten en peptiden die gebruikt worden voor biologische behandelingen, zijn wel in laboratoria gemaakt maar zijn niet ‘kunstmatig’. Omdat de stoffen uit eiwitten bestaan, worden deze producten niet afgebroken en verwerkt (gemetaboliseerd) zoals ‘reguliere’ medicijnen. Ze zijn daarom niet belastend voor het lichaam (nieren, lever), ze hebben een langdurige werking en zijn zeer doelgericht.
Actieve en passieve immuuntherapie
Er zijn meerdere manieren om immuungemedieerde aandoeningen en huidallergieën te behandelen. Veel mensen denken aan corticosteroïden zoals prednison bij dit soort aandoeningen maar er is anno 2019 veel meer mogelijk!
Als we het hebben over immuuntherapie maken we een onderscheid tussen actieve en passieve immuuntherapie. Voorbeelden van actieve immuuntherapie zijn vaccinaties en allergeen-specifieke immuuntherapie (ASIT), ook wel desensibilisatie genoemd.
Bij deze vorm van behandeling wordt het lichaam aan stofjes blootgesteld om een reactie van het afweersysteem en gastheer uit te lokken. De desensibilisatie bij honden met atopie (hooikoorts) wordt al jaren met succes ingezet en is de enige behandelingsvorm waarbij we kunnen proberen de oorzaak aan te pakken.
Bij passieve immuuntherapie worden er ook stofjes toegediend, alleen hebben de stofjes op zichzelf een direct effect, zonder dat het afweersysteem hoeft te reageren. Bij mensen die zelf geen antilichamen kunnen aanmaken, wordt er gebruik gemaakt van passieve immuuntherapie. Deze patiënten krijgen via een infuus immunoglobulinen toegediend. Monoclonale antilichamen behoren ook tot deze manier van behandelen. Deze antilichamen hebben een target (doel) waar zij direct op werken zonder tussenkomst van andere mechanismen of cascades.
Monoclonale antilichamen
Een nieuw product in de strijd tegen jeuk. Halverwege 2017 is Cytopoint® op de markt gekomen in Nederland. Het is een injectievloeistof met monoclonale antilichamen (mAbs). Deze antilichamen hebben een nauwe werkzaamheid omdat zij één duidelijke target hebben: de cytokine interleukine-31 (IL-31).
We weten nog niet heel lang dat dit stofje een erg belangrijke rol bij jeuk en atopie speelt. Als we IL-31 injecteren bij honden (of katten), kunnen we jeuk opwekken. Een belangrijke ontdekking om een stapje dichterbij een veilige en effectieve behandeling van honden met jeuk of atopie te komen.
Wat zijn dan monoclonale antilichamen?
Monoclonale antilichamen zijn eiwitten die door het lichaam zelf geproduceerd kunnen worden, het zijn immunoglobulinen (Ig) en worden ook wel antistoffen of antilichamen genoemd. Omdat het lichaam de antilichamen zelf produceert, zijn de eiwitten diersoortspecifiek. In het laboratorium worden de eiwitten op elke diersoort afgestemd. De Cytopoint® injectie is speciaal voor honden gemaakt en zal daarom niet bij katten werken!
Hoe werkt Cytopoint®?
Het toedienen van monoclonale antilichamen bootst natuurlijke antilichamen (door de gastheer gemaakt) na. In plaats dat het afweersysteem de antilichamen aanmaakt, worden ze in het lab gemaakt en toegediend in de praktijk.
Normaliter komt het lichaam in aanraking met iets uit de omgeving (pollen, huismijten, virussen etc) en zal de blootstelling een immuunreactie uitlokken. Het afweersysteem maakt antilichamen aan zodat de volgende keer dat het lichaam in aanraking komt, het afweersysteem ‘paraat’ is en sneller of heftiger kan reageren. Dit heeft als doel dat we niet ziek worden. De afweer beschermt het lichaam op deze manier. Door een ‘afweer op te bouwen’ zullen we niet echt ziek worden (als de afweer naar behoren werkt). Op deze manier beschermen vaccinaties en zijn er meerdere ziekten uitgeroeid (zowel bij mensen als dieren).
Zoals aangegeven hebben monoclonale antilichamen een zeer specifieke werking. Er bestaan mAbs die gericht zijn tegen micro-organismen, tumor cellen, een individuele cel of het immuunsysteem maar ook cytokines of receptoren. Door deze specifieke antilichamen toe te dienen kunnen we bepaalde ziekten, tumoren of cellen aanpakken. Bij mensen zijn er al veel gebieden waarin deze nieuwe manier van behandelen wordt gebruikt.
Ook in de diergeneeskunde zijn deze antilichamen in opkomst. In Amerika zijn er varianten op de markt voor de behandeling van lymfoom (kanker) en chronische pijn. Voor de behandeling van atopische dermatitis bij de hond, is er nu Cytopoint®, specifiek gericht tegen interleukine 31 (IL-31). Dit is een belangrijke cytokine die een rol speelt bij de ontstekingsreactie en het ontstaan van jeuk bij atopische dermatitis bij de hond.
Cytopoint® blokkeert IL-31 waardoor deze niet op de cel kan aanhechten en voor jeuk kan zorgen.
Bijwerkingen
De mAbs blijven in de bloedbaan en worden niet gemetaboliseerd door lever en nieren. De eiwitten worden afgebroken en als het ware gerecycled. Het is echter mogelijk dat de eiwitten in het begin of uiteindelijk een afweerreactie uitlokken. Op basis van humane onderzoeken en ervaring bij mensen is dit het geval bij een zeer klein percentage.
Bij zo’n negatieve reactie van het afweersysteem worden er antilichamen tegen de monoclonale antilichamen aangemaakt. In het ‘gunstige’ geval worden de antilichamen onschadelijk gemaakt. In het ergste geval zal herhaalde toediening tot een allergische reactie leiden.
Een andere kanttekening bij het gebruik van monoclonale antilichamen is de gevolgen van de behandeling op de lange termijn. Afhankelijk van het ‘doelwit’ van de behandeling kan men gissen naar de eventuele gevolgen. Bij Cytopoint® werken de antilichamen tegen IL-31. Dit stofje is een klein onderdeel van het immuunsysteem en bijbehorende reacties. Het is niet bekend wat het tegenwerken van dit stofje op de lange termijn voor neveneffecten kan hebben.
De injectie en kosten
Cytopoint® werkt snel en is een veilig manier van behandelen. Het is echter nog steeds noodzakelijk om met uw dierenarts het stappenplan te doorlopen en de oorzaak van de jeuk te achterhalen.
De jeuk wordt meestal binnen 8 uur geremd maar soms kan het wat langer duren. Als uw hond niet zoals verwacht of gehoopt heeft gereageerd op de eerste injectie, is het zeker aan te raden om nog een tweede injectie te ‘proberen’. Bij een aantal honden zien we pas na de tweede injectie een goede reactie. Tevens kan het zijn dat uw hond nét iets meer nodig heeft en gelukkig kunnen we indien nodig de dosering veilig verhogen.
De injectie werkt tussen de 4 en 8 weken. Dit hangt onder andere af van de ernst van de allergie, de patiënt, het jaargetijde, de dosering, andere behandelingsvormen, etc etc.
Dosering
In Europa gebruiken we een andere dosering dan in Amerika. De startdosering is 1 mg per kilogram lichaamsgewicht. Cytopoint® is verkrijgbaar als injectievloeistof in flesjes van 10 mg, 20 mg, 30 mg en 40 mg. Bij honden boven de 40 kg moeten we flesjes combineren. Bij honden lichter dan 3 kg is het ook even puzzelen. Er zit geen conserveringsmiddel in de flacon dus na aanprikken moet de inhoud meteen gebruikt worden.
Cytopoint® 10 mg → hond 3-10 kg Cytopoint® 20 mg → hond 10-20 kg Cytopoint® 30 mg → hond 20-30 kg Cytopoint® 40 mg → hond 30-40 kg
Kosten
Wat kost zo’n injectie nou eigenlijk? Er is geen adviesprijs voor dit medicijn en elke dierenartsenpraktijk kan zelf de prijs bepalen voor dit medicijn. Om u toch een indicatie te geven van de kosten, zal ik hier wat prijzen noemen. Ik wil u echter wel attenderen op het feit dat er aan deze prijzen geen rechten ontleend kunnen worden.
De afgelopen jaren heb ik op veel verschillende praktijken gewerkt en iedere praktijk heeft een ander verdienmodel. Het kan zijn dat u voor dezelfde injectie bij de ene praktijk goedkoper uit bent dan bij de andere. Maar wat krijgt u voor uw geld? Wordt de injectie door de assistent of dierenarts gegeven? Is het prikje en klaar of wordt de hond nagekeken en beoordeelt de dierenarts het effect van de behandeling?
Bij de behandeling met Cytopoint® kunt u denken aan de volgende prijzen: 10 mg €55-65 20 mg €80-90 30 mg €115-125 40 mg €135-150
Rekensom: Is uw hond 6 kg dan krijgt hij de injectie van 10 mg, bij deze hond zal de injectie waarschijnlijk tussen de 4 en 8 weken werken. De prijs van de injectie verspreidt u dus uit over 4-8 weken (dat is 30-60 euro per maand). Is uw hond 20 kg dan betaalt u rond de 85 euro voor een injectie van 20 mg en dan doet u hond het waarschijnlijk 4 weken goed op één injectie. Geven we echter de injectie van 30 mg dan werkt de injectie waarschijnlijk langer (richting 6-8 weken). I.p.v. 85 euro per maand bent u dan €42,50 kwijt. Vergelijken we dat met de behandeling met Apoquel® of cyclosporine dan bent u goedkoper uit met één injectie.
LET OPOndanks de injectie kan de hond nog steeds opflikkeringen krijgen. Het is ook belangrijk om te blijven monitoren op bijkomende huidinfecties.
Voor meer informatie over het gebruik van Cytopoint® en ervaringen van diereigenaren verwijs ik u naar een Engelstalige website: http://www.cytopoint4dogs.com/
