Vorig jaar op het Wereld Congres van Veterinaire Dermatologie (WCVD8, juni 2016) in Bordeaux werd er al gesproken over biologische behandelingen. Met de titel “Biologic therapies: the future or just a dream?” heeft dr. Douglas J. DeBoer (diplACVD) een lezing gegeven over deze nieuwe vorm van behandelen. Humaan worden monoclonale antilichamen, voorbeeld van een biologische behandeling, al langere tijd met succes ingezet bij o.a. atopie. Toen leek het toekomstmuziek en een jaar later is Cytopoint® in NL gelanceerd.
Wat is een biologische behandeling?
Bij een biologische behandeling wordt er getracht om gebruik te maken van biologische (grond)stoffen in plaats van chemische stoffen. Over het algemeen bestaan deze biologische stofjes uit eiwitten of peptiden. Het verschil tussen een eiwit en peptide is dat peptiden uit een klein aantal aminozuren bestaat. Een peptide kan gebruikt worden als bouwsteen bij de aanmaak van eiwitten.
De eiwitten en peptiden die gebruikt worden voor biologische behandelingen, zijn wel in laboratoria gemaakt maar zijn niet ‘kunstmatig’.
Omdat de stoffen uit eiwitten bestaan, worden deze producten niet afgebroken en verwerkt (gemetaboliseerd) zoals ‘reguliere’ medicijnen. Ze zijn daarom niet belastend voor het lichaam (nieren, lever), ze hebben een langdurige werking en zijn zeer doelgericht.
Actieve en passieve immuuntherapie
Er zijn meerdere manieren om immuungemedieerde aandoeningen en huidallergieën te behandelen. Veel mensen denken aan corticosteroïden zoals prednison bij dit soort aandoeningen maar er is anno 2019 veel meer mogelijk!
Als we het hebben over immuuntherapie maken we een onderscheid tussen actieve en passieve immuuntherapie.
Voorbeelden van actieve immuuntherapie zijn vaccinaties en allergeen-specifieke immuuntherapie (ASIT), ook wel desensibilisatie genoemd.
Bij deze vorm van behandeling wordt het lichaam aan stofjes blootgesteld om een reactie van het afweersysteem en gastheer uit te lokken. De desensibilisatie bij honden met atopie (hooikoorts) wordt al jaren met succes ingezet en is de enige behandelingsvorm waarbij we kunnen proberen de oorzaak aan te pakken.
Bij passieve immuuntherapie worden er ook stofjes toegediend, alleen hebben de stofjes op zichzelf een direct effect, zonder dat het afweersysteem hoeft te reageren. Bij mensen die zelf geen antilichamen kunnen aanmaken, wordt er gebruik gemaakt van passieve immuuntherapie. Deze patiënten krijgen via een infuus immunoglobulinen toegediend.
Monoclonale antilichamen behoren ook tot deze manier van behandelen. Deze antilichamen hebben een target (doel) waar zij direct op werken zonder tussenkomst van andere mechanismen of cascades.
Monoclonale antilichamen
Een nieuw product in de strijd tegen jeuk. Halverwege 2017 is Cytopoint® op de markt gekomen in Nederland. Het is een injectievloeistof met monoclonale antilichamen (mAbs). Deze antilichamen hebben een nauwe werkzaamheid omdat zij één duidelijke target hebben: de cytokine interleukine-31 (IL-31).
We weten nog niet heel lang dat dit stofje een erg belangrijke rol bij jeuk en atopie speelt. Als we IL-31 injecteren bij honden (of katten), kunnen we jeuk opwekken. Een belangrijke ontdekking om een stapje dichterbij een veilige en effectieve behandeling van honden met jeuk of atopie te komen.
Wat zijn dan monoclonale antilichamen?
Monoclonale antilichamen zijn eiwitten die door het lichaam zelf geproduceerd kunnen worden, het zijn immunoglobulinen (Ig) en worden ook wel antistoffen of antilichamen genoemd. Omdat het lichaam de antilichamen zelf produceert, zijn de eiwitten diersoortspecifiek.
In het laboratorium worden de eiwitten op elke diersoort afgestemd. De Cytopoint® injectie is speciaal voor honden gemaakt en zal daarom niet bij katten werken!
Hoe werkt Cytopoint®?
Het toedienen van monoclonale antilichamen bootst natuurlijke antilichamen (door de gastheer gemaakt) na. In plaats dat het afweersysteem de antilichamen aanmaakt, worden ze in het lab gemaakt en toegediend in de praktijk.
Normaliter komt het lichaam in aanraking met iets uit de omgeving (pollen, huismijten, virussen etc) en zal de blootstelling een immuunreactie uitlokken. Het afweersysteem maakt antilichamen aan zodat de volgende keer dat het lichaam in aanraking komt, het afweersysteem ‘paraat’ is en sneller of heftiger kan reageren. Dit heeft als doel dat we niet ziek worden. De afweer beschermt het lichaam op deze manier. Door een ‘afweer op te bouwen’ zullen we niet echt ziek worden (als de afweer naar behoren werkt).
Op deze manier beschermen vaccinaties en zijn er meerdere ziekten uitgeroeid (zowel bij mensen als dieren).
Zoals aangegeven hebben monoclonale antilichamen een zeer specifieke werking. Er bestaan mAbs die gericht zijn tegen micro-organismen, tumor cellen, een individuele cel of het immuunsysteem maar ook cytokines of receptoren.
Door deze specifieke antilichamen toe te dienen kunnen we bepaalde ziekten, tumoren of cellen aanpakken. Bij mensen zijn er al veel gebieden waarin deze nieuwe manier van behandelen wordt gebruikt.
Ook in de diergeneeskunde zijn deze antilichamen in opkomst. In Amerika zijn er varianten op de markt voor de behandeling van lymfoom (kanker) en chronische pijn. Voor de behandeling van atopische dermatitis bij de hond, is er nu Cytopoint®, specifiek gericht tegen interleukine 31 (IL-31). Dit is een belangrijke cytokine die een rol speelt bij de ontstekingsreactie en het ontstaan van jeuk bij atopische dermatitis bij de hond.
Cytopoint® blokkeert IL-31 waardoor deze niet
op de cel kan aanhechten en voor jeuk kan zorgen.
Bijwerkingen
De mAbs blijven in de bloedbaan en worden niet gemetaboliseerd door lever en nieren. De eiwitten worden afgebroken en als het ware gerecycled. Het is echter mogelijk dat de eiwitten in het begin of uiteindelijk een afweerreactie uitlokken. Op basis van humane onderzoeken en ervaring bij mensen is dit het geval bij een zeer klein percentage.
Bij zo’n negatieve reactie van het afweersysteem worden er antilichamen tegen de monoclonale antilichamen aangemaakt. In het ‘gunstige’ geval worden de antilichamen onschadelijk gemaakt. In het ergste geval zal herhaalde toediening tot een allergische reactie leiden.
Een andere kanttekening bij het gebruik van monoclonale antilichamen is de gevolgen van de behandeling op de lange termijn. Afhankelijk van het ‘doelwit’ van de behandeling kan men gissen naar de eventuele gevolgen. Bij Cytopoint® werken de antilichamen tegen IL-31. Dit stofje is een klein onderdeel van het immuunsysteem en bijbehorende reacties. Het is niet bekend wat het tegenwerken van dit stofje op de lange termijn voor neveneffecten kan hebben.
De injectie en kosten
Cytopoint® werkt snel en is een veilig manier van behandelen. Het is echter nog steeds noodzakelijk om met uw dierenarts het stappenplan te doorlopen en de oorzaak van de jeuk te achterhalen.
De jeuk wordt meestal binnen 8 uur geremd maar soms kan het wat langer duren. Als uw hond niet zoals verwacht of gehoopt heeft gereageerd op de eerste injectie, is het zeker aan te raden om nog een tweede injectie te ‘proberen’. Bij een aantal honden zien we pas na de tweede injectie een goede reactie. Tevens kan het zijn dat uw hond nét iets meer nodig heeft en gelukkig kunnen we indien nodig de dosering veilig verhogen.
De injectie werkt tussen de 4 en 8 weken. Dit hangt onder andere af van de ernst van de allergie, de patiënt, het jaargetijde, de dosering, andere behandelingsvormen, etc etc.
Dosering
In Europa gebruiken we een andere dosering dan in Amerika. De startdosering is 1 mg per kilogram lichaamsgewicht. Cytopoint® is verkrijgbaar als injectievloeistof in flesjes van 10 mg, 20 mg, 30 mg en 40 mg. Bij honden boven de 40 kg moeten we flesjes combineren. Bij honden lichter dan 3 kg is het ook even puzzelen. Er zit geen conserveringsmiddel in de flacon dus na aanprikken moet de inhoud meteen gebruikt worden.
Cytopoint® 10 mg → hond 3-10 kg
Cytopoint® 20 mg → hond 10-20 kg
Cytopoint® 30 mg → hond 20-30 kg
Cytopoint® 40 mg → hond 30-40 kg
Kosten
Wat kost zo’n injectie nou eigenlijk? Er is geen adviesprijs voor dit medicijn en elke dierenartsenpraktijk kan zelf de prijs bepalen voor dit medicijn. Om u toch een indicatie te geven van de kosten, zal ik hier wat prijzen noemen. Ik wil u echter wel attenderen op het feit dat er aan deze prijzen geen rechten ontleend kunnen worden.
De afgelopen jaren heb ik op veel verschillende praktijken gewerkt en iedere praktijk heeft een ander verdienmodel. Het kan zijn dat u voor dezelfde injectie bij de ene praktijk goedkoper uit bent dan bij de andere. Maar wat krijgt u voor uw geld? Wordt de injectie door de assistent of dierenarts gegeven? Is het prikje en klaar of wordt de hond nagekeken en beoordeelt de dierenarts het effect van de behandeling?
Bij de behandeling met Cytopoint® kunt u denken aan de volgende prijzen:
10 mg €55-65
20 mg €80-90
30 mg €115-125
40 mg €135-150
Rekensom:
Is uw hond 6 kg dan krijgt hij de injectie van 10 mg, bij deze hond zal de injectie waarschijnlijk tussen de 4 en 8 weken werken. De prijs van de injectie verspreidt u dus uit over 4-8 weken (dat is 30-60 euro per maand).
Is uw hond 20 kg dan betaalt u rond de 85 euro voor een injectie van 20 mg en dan doet u hond het waarschijnlijk 4 weken goed op één injectie. Geven we echter de injectie van 30 mg dan werkt de injectie waarschijnlijk langer (richting 6-8 weken). I.p.v. 85 euro per maand bent u dan €42,50 kwijt. Vergelijken we dat met de behandeling met Apoquel® of cyclosporine dan bent u goedkoper uit met één injectie.
Voor meer informatie over het gebruik van Cytopoint® en ervaringen van diereigenaren verwijs ik u naar een Engelstalige website: http://www.cytopoint4dogs.com/
© 2017 Huidadvies voor Dieren
Geschreven door dierenarts Kelly van Amersfort
Laatst bijgewerkt: mei 2019
DISCLAIMER: Deze informatie is in geen enkel geval een vervanging van consultatie bij uw dierenarts of dermatoloog.
