Demodex mijten
Mijten zijn spinachtige beestjes ofwel geleedpotigen waarbij het lichaam niet duidelijk in verschillende segmenten is verdeeld zoals bij andere geleedpotigen (spinnen, insecten) wel het geval is. Er zijn enorm veel soorten mijten in kaart gebracht. Ze behoren tot de klasse Arachnida (Spinachtigen) en samen met teken vormen ze de onderklasse Acarina. Er zijn mijten die volledig in de omgeving leven, zoals de huisstofmijt in huis. Sommige mijten leven in het water en andere zijn onderdeel van de microfauna op meeste zoogdieren waaronder de mens! Een voorbeeld hiervan is de demodex mijt.
De demodex mijt is een normale huidbewoner van honden. In principe hebben alle honden deze mijt bij zich. Uit onderzoek is gebleken dat honden die geboren zijn via een keizersnede en met de fles groot gebracht worden, géén demodex mijten hebben. Pups ‘krijgen’ de mijten gedurende de eerste 2-3 dagen van het leven via de moederhond. Met name tijdens het zogen worden de mijten overgedragen. Na de overdracht van moederhond naar pup zijn de mijten niet meer ‘besmettelijk’.
De mijten leven in en rondom de haarzakjes en talgklieren. In kleine aantallen veroorzaken deze mijten geen klachten. Een gezond afweersysteem houdt de populatie mijten onder controle waardoor de hond er niet ziek van wordt.
Bij de hond komen twee soorten demodex mijten voor: Demodex canis en Demodex injai. Er bestaat nog een andere demodex mijt bij de hond: Demodex cornei. Voorheen werd de D. cornei mijt als aparte soort beschreven, maar op basis van resultaten van DNA onderzoek wordt deze mijt tot de Demodex canis groep gerekend.
Op de afbeelding hieronder is de levenscyclus van de demodex canis mijt te zien. Er zijn vier stadia: eitjes, zes-potige larven, achtpotige nimfen en de achtpotige volwassen mijten (mannetjes en vrouwtjes).
Demodicosis
Demodicosis is een huidziekte die wordt veroorzaakt door een overpopulatie van demodex mijten. In meeste gevallen ontstaat de overbevolking door een verminderde afweer. Dit kan het gevolg zijn van een andere ziekte maar ook van immuunsuppressieve middelen.
Demodex canis leeft voornamelijk in de haarzakjes (haarfollikels), Demodex injai in de talgklieren en Demodex cornei in het stratum corneum van de opperhuid (buitenste huidlaag). Demodex injai en Demodex cornei zijn minder voorkomend dan Demodex canis mijten. D. injai is groter en heeft een langer lichaam (mannetje mijten zijn wel 2x zo lang in vergelijking met mannelijke D. canis mijten).
Demodex canis
Al honderden jaren leven demodex mijten in de haarzakjes van onze huisdieren. Het afweersysteem van de hond herkent de mijten en tolereert hun aanwezigheid. Het is niet exact bekend hoe en waarom er klachten ontstaan. Er bestaat bewijs dat een foutje in de afweer voor overmatige vermeerdering van de mijten zorgt. Demodicosis is het gevolg van een specifieke fout van de T-cellen, een onderdeel van de verkregen afweer. De huidige aanname is dat de voorraad T-cellen uitgeput raakt waardoor de mijten niet meer worden geremd en snel kunnen vermeerderen.
We zien bij honden met demodicosis een genetische predispositie. Het advies is daarom om honden met klachten uit te sluiten van de fok. Demodicosis komt vaker voor bij kortharige rashonden, echter zijn er ook een paar langharige rassen die gevoelig zijn voor het ontwikkelen van klachten. Bij de volgende hondenrassen wordt demodicosis vaker gezien: Amerikaanse Staffordshire Bull Terriër, Boston Terriër, Boxer, Bull Terriër, Chow Chow, Dobermann, Bordeaux Dog, Engelse en Franse Bulldog, Mopshond, Schotse Terriër, Shar-pei, Staffordshire Bull Terriër en West Highland White Terriër.
Verschillende vormen
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen een lokale en gegeneraliseerde vorm en een juveniele en volwassen vorm. Een speciale variant is ‘pododemodicosis’, dit is een heftige, vaak chronische en pijnlijke ontsteking van de poten door demodex canis mijten (zie foto hieronder).
Het is belangrijk om een onderscheid te maken tussen de verschillende vormen. De behandeling, management en prognose verschilt namelijk per vorm.
Symptomen
- Kale plekken
- Roodheid (erytheem)
- Schilfering of korstvorming
- Secundaire bacteriële infectie en daardoor vaak jeuk
- Bij chronische demodicosis: verdikking (lichenificatie) en donkerverkleuring (grijs- of zwart, hyperpigmentatie) van de huid
Demodex injai
Demodicosis door D. injai is tot op heden alleen beschreven bij volwassen dieren (ouder dan twee jaar) en wordt met name gezien bij terriërs. Vooral de West Highland White terriërs, Fox terriërs en Border terriërs lijken hier gevoelig voor.
Eén van de belangrijkste symptomen is een vette vacht en huid (seborroe oleosa), met name op de rug. Seborroe is een medische term die in de diergeneeskunde wordt gebruikt om problemen met de verhoorning en vorming van vetten in de huid te beschrijven.
Andere symptomen zijn kaalheid, rode of juist zwarte huid en mee-eters (comedones). Soms hebben de honden jeuk, met name rondom de romp. Zelden zien we huidafwijkingen op de kop. Dit laatste geldt niet voor Shih Tzu’s. Uit recent onderzoek is gebleken dat Demodex injai bij Shih Tzu’s voor zgn ‘Facial Dermatitis’ kan zorgen. De honden hebben ontstekingen van de huid en jeuk aan de kop.
Diagnose en behandeling
De diagnose wordt gesteld op basis van de klinische symptomen en het vinden van mijten in diepe huidafkrabsels. Hierbij neemt de dierenarts, na eerst te knijpen in de huid, tot bloedens toe een huidmonster met een scherpe lepel. Het is ook mogelijk om mijten in wondvocht te vinden of met een speciale techniek met behulp van een plakbandmonster. Dat laatste is erg geschikt voor huidplekjes rondom de ogen waar een diep afkrabsel minder makkelijk en prettig voor de hond is.
De behandeling bestaat uit het doden van de mijten met antiparasitica. Het advies om te blijven behandelen tot er twee negatieve huidafkrabsels zijn met één maand tussentijd.
Er bestaan diverse geregistreerde producten zoals pipetjes op de huid en tabletten. Bij honden met de juveniele vorm (<18 maanden) is behandeling met antiparasitica niet altijd behandeling noodzakelijk, zeker als het gaat om de lokale variant. Wel is het belangrijk om te zorgen voor een goede vachtverzorging en hygiëne in leefomgeving, kwalitatieve complete voeding en zo min mogelijk stress. Bij de volwassen vorm is het belangrijk om de oorzaak voor verminderde afweer te achterhalen. Hierbij kun je denken aan hormonale problemen, kanker of gebruik van immuunsuppressieve middelen.
Bijkomende huidinfecties met bacteriën en/of gisten kunnen met antimicrobiële huidverzorgingsproducten behandeld worden. Lees meer over huidinfecties in het artikel ‘huidinfecties bij de hond‘.
Over het algemeen zijn de problemen binnen 1-3 maanden onder controle, afhankelijk van de uitgebreidheid van het probleem, eventuele complicaties en onderliggende aandoening.
© 2023 Huidadvies voor Dieren
Geschreven door dierenarts Kelly van Amersfort
Originele artikel gepubliceerd in 2019
