Voedselovergevoeligheid
Honden en katten met jeuk, oorontsteking of andere huidklachten maar ook maag-darm klachten kunnen last hebben van een voedselovergevoeligheid. De klachten kunnen ontstaan door een intolerantie of allergie voor een of meerdere ingrediënten in de voeding, tussendoortjes of kauwartikelen.
Om de rol van voeding te onderzoeken maken dierenartsen en specialisten gebruik van een ‘eliminatiedieet’.
In tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt, is voedselallergie niet de meest voorkomende huidallergie bij honden en katten. Vlooienallergie en omgevingsallergie (atopische dermatitis bij de hond; Feline Atopic Skin Syndrome bij de kat) worden nog altijd vaker gediagnosticeerd.
Bij welke problemen kan voeding mogelijk een rol spelen:
- Jeuk
- Oorontsteking
- Hotspots (hond)
- Eosinofiel granuloom complex (kat)
- Kop en nek ontvelling (kat)
- Miliaire dermatitis (kat)
- Zelf veroorzaakte kaalheid (kat)
- Maag-darm klachten zoals braken of diarree (veel of vaak ontlasting, dunnere consistentie)
- Slechte of matige eetlust, kieskeurige eters
- Afvallen ondanks goede eetlust
- Symmetrische lupoïde onychodystrofie (SLO)(hond)
- Slechte vachtconditie en seborroe
Diagnose: het eliminatiedieet
Bij veel huid- en maag-darm klachten kan voeding een rol spelen. Op basis van alleen de klachten kan er helaas geen diagnose gesteld worden. Ook is het niet mogelijk om aan de buitenkant te bepalen of er sprake is van een ware voedselallergie (= betrokkenheid van het afweersysteem) of een voedselintolerantie.
Om goed te kunnen beoordelen of voeding een rol speelt in het ontstaan van de klachten, wordt er gebruikt gemaakt van het eliminatiedieet. Hierbij worden alle voedingsmiddelen die het dier eerder gegeten heeft niet meer gegeven en introduceren we een nieuw dieet zónder extraatjes en kauwmaterialen. Dit nieuwe dieet bevat een eiwit- en koolhydraatbron dat het dier nooit eerder heeft gegeten.
Het eliminatiedieet moet een langere periode volgehouden worden, de richtlijn is tenminste 6 weken. Bij honden met oorproblemen en katten in het algemeen wordt het eliminatiedieet vaak verlengd tot 12 weken (of langer).
Voor het stellen van een diagnose is het bij huidproblemen en oorontstekingen ontzettend belangrijk dat secundaire infecties met bacteriën en/of gisten eerst behandeld worden of onder controle zijn. Deze kunnen namelijk ook voor jeuk en huidafwijkingen zorgen. Als de infectie niet wordt behandeld, kan er een foute diagnose gesteld worden. De hond of kat heeft bijvoorbeeld wel een voedselovergevoeligheid maar de klachten gaan met alleen het dieet niet weg door de aanwezige infectie.
Ook wordt er steeds meer gebruik gemaakt van ondersteuning met medicatie in de beginfase van het eliminatiedieet. Bij allergische ontstekingen worden er een hoop stofjes aangemaakt die in het lichaam circuleren en voor blijvende klachten zorgen. Deze stofjes zijn niet 1,2,3 uit het lichaam verdwenen. Door in de eerste 2-4 weken van het dieet medicatie in te zetten, wordt het spreekwoordelijke emmertje geleegd. Dit zorgt voor een meer betrouwbare diagnose. Bovendien toont wetenschappelijk onderzoek aan dat door het gebruik van medicatie zoals corticosteroïden en Apoquel® de duur van het eliminatiedieet ingekort kan worden (<8 weken).
Bij dieren met voedselovergevoeligheid zullen de klachten verminderen (>50%) of verdwijnen tijdens het eliminatiedieet. Daarna wordt de diagnose bevestigd via provocatie. Hierbij gaat het dier weer terug op het oude dieet incl. extraatjes. Worden de klachten door iets in de voeding veroorzaakt, dan zullen de klachten binnen 1-3 weken terugkomen. Pas dan weten we zeker dat voeding de oorzaak is.
Belangrijk om te weten: het is niet nodig om opnieuw 6-12 weken een eliminatiedieet te volgen om de klachten onder controle te krijgen!
Opties:
Zelfkook dieet
Het zelfkook dieet bestaat uit een nieuwe eiwit- en koolhydraatbron (rijst, aardappelen), al dan niet aangevuld met vitaminen&mineralen poeder (hypoallergeen)
Keuze: spiervlees (rauw of gekookt) of vegetarisch (bv. tofu en groenten)
Kant en klaar (diepvries) vers vlees = niet hetzelfde en in de regel minder betrouwbaar dan een zelfkook dieet i.v.m. kruiscontaminatie
Commerciële hypoallergene brokken
Er bestaan vele soorten hypoallergene brokken. Voor het stellen van de diagnose of uitsluiten van voedselovergevoeligheid, worden commerciële brokken met gehydrolyseerde eiwitten gebruikt.
Niet elk hypoallergene dieet mét gehydrolyseerde eiwitten is even betrouwbaar. De voorkeur gaat uit naar een nieuwe eiwitbron en de kleinst mogelijk geknipte eiwitten.
Beste keuze op dit moment: Royal Canin Anallergenic (kleinste gehydrolyseerde eiwitten; vereneiwit)
'Novel protein diet'
Een 'novel protein diet' is een dieet met een nieuwe eiwitbron dat de hond of kat nooit eerder heeft gegeten. Bijvoorbeeld paard, konijn, struisvogel etc.
Keuze: (spier)vlees (rauw of gekookt) of commerciële brokken of blikvoeding
Vanwege o.a. kruiscontaminatie en kruisreacties is deze optie minder betrouwbaar dan het zelfkook dieet en gehydrolyseerde eiwit diëten.
Vegetarisch eliminatiedieet
Meeste reacties zijn gericht tegen dierlijke eiwitten. Het geven van een vegetarisch dieet is dan ook een logische optie. Er is echter weinig onderzoek gedaan naar deze optie.
Keuze: zelfkook dieet of commerciële brokken
Bij de kat is het vegetarische zelfkook dieet NIET aan te raden, zeker niet zonder begeleiding van een voedingsspecialist of dierenarts.
Beste keuze op dit moment: Purina HA hypoallergenic (gehydrolyseerd soja-eiwit) voor hond en kat
Lees meer over kruiscontaminatie en kruisreacties in het artikel ‘Kruisreacties en kruisbesmetting‘
'Spelregels'
Om te beoordelen of de klachten van jouw huisdier worden veroorzaakt door iets in de voeding, is het belangrijk dat jouw hond of kat NIKS anders krijgt dan het gekozen dieet. Ook geen hypoallergene snacks van de dierenwinkel of dierenarts!
- Géén tussendoortjes
- Géén kauwbotjes en kauwsnacks
- Géén menseneten
- Handen wassen voor het voeren
- Geen smakelijke tabletten tijdens dieet
- Ontworming en anti-vlo tabletten kunnen het beste vóór start van het dieet gegeven worden (i.v.m. smakelijke stoffen in de tabletten)
Advies
Het eliminatiedieet is een diagnostische test om een diagnose te stellen. Het advies is daarom om dit altijd onder begeleiding uit te voeren. Het simpelweg veranderen van de voeding zonder te weten waar je op moet letten en een duidelijk plan is vaak zonde van de tijd en moeite.
Helaas zie ik wekelijks patiënten waarbij er niet één eliminatiedieet is uitgevoerd maar de ene na het andere dieet gegeven is. Dit heeft een hoop tijd en geld gekost en dikwijls leidt het niet tot een betrouwbare diagnose. Gevolg: de klachten zijn niet over of minder en het baasje is gefrustreerd en hopeloos.
In veel gevallen is het tevens ook niet duidelijk wat het dieet voor effect heeft, dus blijft het dier maar lange tijd of levenslang op speciale voeding staan, zonder dat dit een gunstig effect heeft.
Belangrijkste punten:
- Onderzoek en behandel aanwezige huidinfecties en oorontsteking bij de dierenarts of dermatoloog
- Overweeg het inzetten van medicatie om het lichaam tot rust te brengen
- Maak een overzicht van alles wat jouw huisdier eerder gegeten heeft (incl. snacks en kauwmateriaal)
Focus hierbij op de dierlijke eiwitten (bv rund, kip, lam, vis etc.) - Maak een keuze voor het type eliminatiedieet: ga je zelf koken of kies je voor brokken? Of wil je rauw vlees of een vegetarisch dieet geven?
De dierenarts of specialist kan je adviseren wat de beste en betrouwbaarste optie voor jouw huisdier is - Op basis van het type eliminatiedieet en de voedingsanamnese kan er een nieuwe eiwit- en koolhydraatbron gekozen worden
- Afhankelijk van het probleem en evt. gebruik van medicatie duurt het eliminatiedieet tenminste 6 weken
- Géén tussendoortjes en kauwbotjes/-snacks
- Zonder provocatie geen definitieve diagnose
Voedselovergevoeligheid en wat dan?
Als de klachten tijdens het eliminatiedieet verdwijnen of verminderen (>50%) en weer terugkomen na provocatie, dan is de diagnose gesteld. Bij meeste dieren gaan de klachten weer weg door het eliminatiedieet opnieuw te starten (binnen 1-3 weken). Soms is er kortdurende interventie met shampoo, oorzalf of medicatie noodzakelijk.
Het is mogelijk om precies te achterhalen waar je huisdier allergisch op reageert. Afhankelijk van het gekozen type eliminatiedieet, kan de voeding levenslang gegeven worden of gaan we op zoek naar een alternatief.
Wil je hier advies en begeleiding in? Dan kun je gebruik maken van een e-mail consult of maak een afspraak op de dermatologie poli van het Evidensia Dierenziekenhuis Hart van Brabant in Waalwijk, dan help ik je graag verder.
