Huidinfecties
Bij honden komen huidinfecties met bacteriën en/of gisten regelmatig voor. In vrijwel alle gevallen is er een onderliggende oorzaak. Een huidinfectie ontstaat namelijk niet zomaar. Door het onderliggende probleem (primaire oorzaak) raakt de huid uit balans of werkt het afweersysteem niet meer goed. De normale huidbewoners (bacteriën, gisten) kunnen dan in grote aantallen vermenigvuldigen zonder dat ze geremd worden door het afweersysteem. Er ontstaat vaak een infectie met bijkomende ontsteking of een overgroei aan bacteriën of gisten.
In dit artikel lees je meer over bacteriële huidinfecties en gisteninfectie (Malassezia dermatitis).
Heeft jouw hond terugkerende problemen door bacteriën of gisten en kom je er met jouw dierenarts niet uit? Vraag dan verwijzing naar een dermatoloog voor dieren, zij kunnen je verder helpen om de oorzaak te achterhalen, infecties te voorkomen en het antibiotica gebruik te minimaliseren.
Mogelijke oorzaken
Er zijn meerdere oorzaken voor het ontstaan van huidinfecties. Hieronder een opsomming van de meest voorkomende oorzaken*:
- Voedselovergevoeligheid (klik hier)
- Omgevingsallergie (atopische dermatitis)
- Hormonale problemen (hypothyreoïdie, ziekte van Cushing)
- Verlaagde afweer door ziekte of gebruik van bepaalde medicijnen
- Ectoparasieten zoals vlooien of mijten
- Andere infecties zoals virussen, schimmels of Leishmaniasis
- Problemen met de talgklieren of verhoorning van de huid (seborroe)
- Auto-immuun of immuun gemedieerde aandoeningen
- Sebaceous adenitis (steriele talgklierontsteking) (klik hier)
- Honden met alopecia (kaalheid) zoals 'Alopecia X'
- Huid die te lang vochtig is
- Plooivorming van de huid, bv. door anatomie of obesitas
De meest voorkomende oorzaak van een terugkerende huidinfectie zijn allergische huidaandoeningen (omgevingsallergie, voedselovergevoeligheid). Andere oorzaken zijn hormonale problemen (hypothyreoïdie, ziekte van Cushing), verlaagde afweer door ziekte of gebruik van bepaalde medicatie (bv. prednison), andere infecties (schimmel, virussen, mijten), (primaire) seborroe en andere keratinisatiestoornissen (ichthyose), overactieve talgklieren en auto-immuun of immuungemedieerde aandoeningen zoals sebaceous adenitis.
Naast deze aandoeningen kunnen honden ook een bacteriële huidontsteking krijgen doordat de huid en vacht te lang vochtig en warm zijn. Denk aan langharige honden die na het zwemmen niet goed opdrogen of honden met plooivorming.
*Deze lijst is niet volledig omdat in feite elk probleem waardoor de huid uit balans raakt of het afweersysteem niet goed werkt, kan resulteren in een huidinfectie met bacteriën, gisten of schimmels (dermatofytose).
Symptomen huidinfectie
Hieronder vind je overzicht met mogelijke symptomen van een huidinfectie met gisten en/of bacteriën.
- Jeuk
- Kale plekken
- Schilfers
- Korsten
- Wondjes of huidirritatie
- Stank/onaangename geurtjes
- Rode huid
- Epidermale collarettes (zie foto)
- Zwartverkleuring van de huid (hyperpigmentatie)
- Vette huid en vacht (seborroe)
- Pustels (zie foto)
- Nagelriemontsteking (paronychia)
- Bultjes (zie foto)
- Vochtige, 'zwetende' huid (hyperhidrosis)
- Bruinverkleuring van de nagels
- Vettige afscheiding op nagels, bij nagelriem
- Overmatige hoeveelheid oorsmeer
- Groen/gelig vochtig laagje op de huid
- Purulent slijmerig exsudaat (pus) uit het oor
- Vochtige, kale, stinkende plek in de hals (vaak bij Cockers of Bassets)
Dit zijn géén ziekte-specifieke symptomen. De huid heeft namelijk maar een beperkt aantal reactiepatronen waardoor symptomen zoals roodheid of huidschilfers bij veel huidaandoeningen gezien kunnen worden.
Vaak zijn er wel aanwijzingen die in de richting van een huidinfectie wijzen. Meeste honden hebben vergelijkbare huidafwijkingen: rode huid, kaalheid, schilfers, en korstjes. Op basis van de klachten kunnen we helaas niet voorspellen of het gaat om gisten of bacteriën.
De klachten van een huidinfecties worden ook bepaald door de omvang en ernst van de infectie en de lokalisatie op het lichaam. Jeuk is één van de meest voorkomende symptomen maar niet alle honden met een huidinfectie hebben jeuk, vooral de kortharige honden staan hier bekend om.
Als de klachten langdurig (>3 weken) bestaan, dan kan de huid dikker worden (lichenificatie) en/of zwart verkleuren. Deze chronisch ontstoken/geïrriteerde huid noemen we ook wel olifantshuid. Het wordt vaker bij een gisteninfectie gezien maar kan ook een teken zijn van een onderliggende allergische huidontsteking.
Lees meer over olifantshuid bij honden in het artikel ‘Olifantshuid bij de hond‘.
Huidinfecties bij oorontstekingen
Bij een oorontsteking zien we ook regelmatig huidinfecties maar dit hoeft niet altijd samen te gaan. Een infectie gaat altijd gepaard met een ontsteking maar er zijn ook situaties waarbij er een ontsteking aanwezig is, zonder dat er een infectie is. Bijvoorbeeld bij een allergische oorontsteking. Aan de buitenkant kunnen we dat echter niet beoordelen. Daarom zal de dierenarts een monster van het oorsmeer nemen en onder de microscoop nakijken (cytologisch onderzoek, zie hieronder).
Lees meer over oorontstekingen in het artikel ‘Oorontsteking bij de hond‘.
Diagnose
Bovenstaande symptomen zijn vrij aspecifiek. Dat wil zeggen dat zij bij veel verschillende huidproblemen als symptoom gezien kunnen worden. Vaak zijn er echter wel aanwijzingen dat de hond een huidinfectie heeft.
Om vast te stellen of de klachten worden veroorzaakt door een huidinfectie met bacteriën en/of gisten is verder onderzoek noodzakelijk. Het is daarom erg belangrijk om bij het opwerken van huidpatiënten monstertjes van de huid te nemen voor cytologisch onderzoek.
Bij cytologisch onderzoek neemt de dierenarts met een swab, objectglaasje of plakband een monster van de huid en kleurt hij/zij deze met een speciale kleuring. Het monster kan dan onder de microscoop bekeken worden.
Met behulp van dit onderzoek kan de dierenarts bepalen:
- of er sprake is van een infectie of overgroei
- welke micro-organismen uit balans zijn (bacteriën en/of gisten)
- wat de ernst van de infectie of overgroei is
Bij controle-cytologie kan de dierenarts ook de vooruitgang en effect van de behandeling beoordelen.
Bacteriële huidinfectie
Een bacteriële huidinfectie (pyodermie) komt regelmatig voor bij honden. De infectie wordt vaak als een op zichzelf staande ziekte behandeld. Echter zullen de huidinfectie en bijkomende klachten steeds terugkeren als er niks aan de onderliggende aandoening wordt gedaan.
Bacteriële huidinfecties bij honden kunnen we onderverdelen in drie vormen (zie afbeelding hieronder):
- Oppervlakte pyodermie
- Oppervlakkige pyodermie
- Diepe pyodermie
Oppervlakte pyodermie
- Betrokkenheid van de bovenste huidlaag van de opperhuid
- Uitingen: ‘hotspots’, huidplooi dermatitis (intertrigo), bacterieel overgroei syndroom
- Meest voorkomende symptomen: roodheid, ongewenste geurtjes, vochtige huid, jeuk (hotspot), kaalheid
Oppervlakkige pyodermie
- Infectie dringt iets dieper door in de opperhuid, tot in bovenste deel van de haarzakjes
- Uitingen: oppervlakkige bacteriële folliculitis, impetigo (bij pups), mucocutane pyodermie, exfoliatieve oppervlakkige pyodermie
- Meest voorkomende symptomen: papels, pustels, epidermale collarettes, korsten, schilfers, pigmentverlies, roodheid, kale plekken
Diepe pyodermie
- Betrokkenheid van opperhuid, haarzakjes (haarfollikels) en delen van lederhuid en onderhuid
- Uitingen: kin acne bij de hond, pyodermie van ligplekken (callus pyodermie), likgranuloom, ’trimmerskoorts’ (postgrooming furunculose), uit de hand gelopen hotspot, furunculose, cellulitis
- Meest voorkomende symptomen: bloedende korsten, wondvocht (bloed, pus), fistels, bultjes, zwelling, zweervorming (ulcers), pijn, vergrote lymfeklieren,
Een correcte determinatie van het type pyodermie is essentieel voor de behandeling en prognose. Elke vorm heeft een ander behandelingsprotocol.
Door het juiste type te herkennen, voorkom je onderbehandeling, onnodig antibiotica gebruik en verhoog je de kans op blijvende genezing zonder recidieven!
Let op: Alle vormen zijn bacterieel van oorsprong (vaak Staphylococcus pseudintermedius) en ontstaan meestal secundair aan een onderliggende oorzaak zoals allergie, parasieten of hormonale stoornissen.
Bacteriële huidinfecties bij honden zijn vrijwel nooit besmettelijk voor mensen of andere dieren. De infecties ontstaan meestal door een verstoring van de huidbalans, waarbij bacteriën die al van nature op de huid aanwezig zijn de overhand krijgen. Wel is het belangrijk om te realiseren dat mensen en dieren die samenleven elkaars huidflora en microbioom beïnvloeden. Bij de aanwezigheid van resistente bacteriën is het daarom belangrijk om extra hygiënemaatregelen te nemen. Bij een gewone huidinfecties is dat doorgaans niet noodzakelijk. Mensen en dieren in de omgeving kwamen al in aanraking met de huidflora en hebben een goed werkend afweersysteem om hen te beschermen tegen infecties.
Gisteninfectie (huid)
Een huidinfectie door gisten noemen we ook wel Malassezia dermatitis. Bijna de helft van de allergische honden krijgt hier weleens last van. Bij sommige hondenrassen komt Malassezia dermatitis vaker voor, bijvoorbeeld Basset, West Highland White Terriër, Shih-Tzu, Teckel, Duitse Herder, Cocker Spaniël, Dwergpoedel en Engelse Setter. Een aantal van deze honden heeft een genetisch defect waardoor het afweersysteem overgroei van gisten niet goed tegengaat.
Anatomische kenmerken van de huid en onderliggende aandoeningen spelen een belangrijke rol. Huidplooien en plekken op het lichaam met weinig ventilatie (tussen de teentjes, harige of nauwe gehoorgang) creëren een ideale omgeving voor gisten. Temperatuur en luchtvochtigheid zijn ook essentiële parameters voor vermenigvuldiging van micro-organismen zoals gisten.
Behandeling van huidinfecties
In het artikel ‘Behandeling van huidinfecties‘ lees je meer over de verschillende behandelingsopties en behandelschema’s. Daarnaast vind je een overzicht met alle medicinale huidverzorgingsproducten die tegen bacteriën en gisten werken.
Vragen, opmerkingen, hulp
Heb je na het lezen van deze blog of één van de andere artikelen vragen, opmerkingen of wil je graag hulp. Laat het me vooral weten via één van mijn social media kanalen (Facebook of Instagram), stuur een e-mail naar info@huidadviesvoordieren.nl of vul het contact formulier hieronder in.
