Oorsmeer
Een ander woord voor oorsmeer is cerumen. In de huid van de gehoorgang zijn talgklieren en speciale cerumenklieren aanwezig. Het afscheidingsproduct van deze klieren bestaat uit lipiden (vetten, fosfolipiden) en zure lange suikerketens. Oorsmeer bestaat uit vetten afkomstig uit de talgklieren, dode huidcellen, micro-organismen, vuil en debris en inhoud uit de cerumenklieren (fosfolipiden en mucopolysacchariden).
Het cerumen bekleed en beschermt de huid van de gehoorgang (horizontale en verticale deel). Om ophoping van cerumen te voorkomen, hebben de oren een ‘zelfreinigend mechanisme‘. Via zgn. ‘epitheliale migratie’ komt het oorsmeer vanuit de horizontale gehoorgang naar de oorschelp. Ook helpt het op en neer bewegen van de kaken mee. Er zijn meerdere oorzaken waarbij het zelfreinigende mechanisme verstoord kan raken of waardoor er meer oorsmeer geproduceerd wordt. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat uw huisdier vanwege gebitsproblemen minder of niet meer op de voeding kauwt, hierdoor kan er meer oorsmeer aanwezig zijn. Dit is vooral goed te zien bij eenzijdige problemen.
Het gebruik van oorreinigers (oorcleaners) en oorproducten is NIET nodig bij gezonde honden en katten. Het kan zelfs voor problemen zorgen. Overmatige hoeveelheid oorsmeer wijst meestal op een onderliggend probleem. Een kleine hoeveelheid oorsmeer is normaal en geeft bescherming. Verwijder dit dus niet!
Bij stinkende oren en symptomen zoals roodheid van de huid en uitingen van jeuk (krabben, schuren, schudden) is het advies om naar de dierenarts te gaan.
Oorsmeerproductie bij een oorontsteking
Het microklimaat in de gehoorgang (luchtvochtigheid, temperatuur, zuurgraad) en aanmaak van cerumen verandert als de hond of kat een oorontsteking heeft. Vaak gaat een oorontsteking dan ook gepaard met een overmatige productie van oorsmeer (vieze oren). Regelmatig worden ook bijkomende infecties met bacteriën of gisten gezien. Zo’n infectie draagt weer bij aan de ontsteking, oorsmeerproductie en verandering van het microklimaat. In het artikel ‘oorontsteking bij de hond‘ lees je meer over dit veel voorkomende probleem.
Oren reinigen
Een belangrijke manier om het zelfreinigende mechanisme van de gehoorgang te herstellen, is het schoonmaken van de oren. Dit kan de dierenarts op de praktijk doen (onder sedatie of narcose of bij het wakkere dier) of thuis met speciale oorcleaners.
Er bestaan veel verschillende soorten producten voor in de oren en oorcleaners met elk andere eigenschappen. Geen enkel product is identiek qua samenstelling maar vaak worden er wel dezelfde ingrediënten gebruikt.
De keuze van een oorreiniger wordt idealiter bepaald door meerdere factoren. Hierbij kun je denken aan:
(1) type oorsmeer en exsudaat (droog, purulent, vettig),
(2) veranderingen van de gehoorgang (vernauwing, wondjes etc.),
(3) gescheurd of intact trommelvlies,
(4) eventuele infectie met bacteriën en/of gisten
In dit artikel lees je meer over bekende ingrediënten en vind je een overzicht met veel gebruikte oorreinigers die via de dierenarts verkrijgbaar zijn (onderaan de pagina).
Ingrediënten en samenstelling
De ingrediënten en samenstelling van oorreinigers bepalen uiteindelijk welke oorcleaner geschikt is voor welk probleem. Vettig oorsmeer kun je beter wegkrijgen met een oorsmeer oplossende reiniger dankzij ‘ceruminolytische’ ingrediënten. Bij droog oorsmeer helpt een meer olieachtige oorreiniger beter en bij een etterige (pus) oorontsteking wordt liever een waterige oorcleaner met antimicrobiële ingrediënten gekozen.
Veel gebruikte ingrediënten
- Chloorhexidine
- Glycerine
- Melkzuur
- Propyleenglycol
- Salicylzuur
- Tris-EDTA
- Azijnzuur
Gevaar voor het middenoor: ototoxiciteit
Ook oorcleaners en oorzalven kunnen ongewenste bijwerkingen hebben. Oormedicatie en reinigende producten kunnen op verschillende manieren nadelige effecten veroorzaken:
(1) direct effect op de huid en het trommelvlies,
(2) effect op het middenoor,
(3) effect op evenwichtsorgaan en het gehoor,
(4) systemische bijwerkingen (in het bijzonder corticosteroïden in oormedicatie)
Het nadelige effect op het evenwichtsorgaan en gehoor wordt ook wel beschreven met de term ‘ototoxisch‘. Veel verschillende stofjes zijn ototoxisch. Dat betekent dat deze ingrediënten structuren in het midden- of binnenoor kunnen aantasten. Als er een gaatje in het trommelvlies zit, of als het trommelvlies voor een groot deel gescheurd is, kunnen deze stoffen in het diepere delen van het oor terecht komen. Dieren kunnen dan last krijgen van gehoorverlies, evenwichtsproblemen of andere neurologische klachten. Er zijn gelukkig enkele stoffen die geen gevaar voor het middenoor vormen: squaleen, tris-EDTA en tris-NAC.
Wanneer kun je welke oorreiniger gebruiken?
Onderaan de pagina vind je een overzicht met de meest gebruikte producten. Hoewel de keuze voor een oorreiniger of product door verschillende factoren bepaalt wordt, zijn er algemene richtlijnen.
Klik op de afbeelding hieronder om te zien bij welk probleem je welk product zou kunnen gebruiken.
Overmatig oorsmeer
Zwemmende hond
Veilig voor het middenoor
Wil je toch het oor reinigen met een veilig product, kies dan voor Episqualan of Otoact®.
Bij bacteriën of gisten
De gehoorgang aanzuren helpt ook tegen infecties, bijvoorbeeld met Maxani zure oordruppels of MalAcetic Aural.
Oorreinigers
Hieronder vind je een overzicht met de meest gebruikte oorreinigers verkrijgbaar bij de dierenarts. Per product lees je meer over de eigenschappen en ingrediënten. Als je op de afbeelding of links klikt dan word je naar de website van Medpets verwezen (affiliate link).
AST oorreiniger (120 ml) en Monoclean® (5 ml)
Eigenschappen
Verweekt en verwijdert oorsmeer, antimicrobieel
NB: Niet gebruiken bij een mogelijk gescheurd trommelvlies !
Ingrediënten
– Melkzuur
– Salicylzuur
– Chloorhexidine
– Natriumlaurylsulfaat
– Propyleenglycol
AST oorreiniger en Monoclean® zijn alcoholvrij en olie-achtige cleaners
Epibac
Eigenschappen
Basisch (pH=8), antimicrobieel, weinig irriterend, kalmerend, oorsmeer oplossend, verzorgend en verzachtend
NB: Niet gebruiken bij een mogelijk gescheurd trommelvlies !
Ingrediënten
– Chloorhexidine (0,15%)
– Propyleenglycol
– Tris-EDTA
– Aloë Vera
– Hamamelis
Epibac is een waterige oorreiniger
EpiOtic
Eigenschappen
Antimicrobieel, oorsmeer oplossend, ondersteuning en verbetering van weerstand van de huid
NB: Niet gebruiken bij een mogelijk gescheurd trommelvlies !
Ingrediënten
– Water
– PCMX
– Disodium EDTA
– Salicylzuur
– Diethylhexyl sodium sulfosuccinate
– Defensine en Glycotechnologie
EpiOtic is een waterige oorreiniger
Episqualan
Eigenschappen
Niet irriterend, niet ototoxisch, verzorgend, verzachtend, sterk oorsmeer oplossend
Ingrediënten
– Squalaan (25%)
– Triglyceride
– Arachis hypogea
– Vitamine E
Episqualan is een olieachtige oorreiniger
Hexoclean
Eigenschappen
Zuur (pH = 3,5), antimicrobieel, weinig irriterend, kalmerend, verzachtend
NB: Niet gebruiken bij mogelijk gescheurd trommelvlies !
Ingrediënten
– Chloorhexidine (0,15%)
– Propyleenglycol
– Salicylzuur
– Aloë Vera
– Hamamelis
Hexoclean is een waterige oorreiniger
Otoact®
Eigenschappen
Keratolytisch, niet ototoxisch, oorsmeer oplossend, indrogend, verzachtend
Ingrediënten
– Squaleen (2%)
– Salicylzuur
– Kamille-extract
– Looizuur
– Gezuiverd water
– Conserveringsmiddelen
Otoact® is een melkachtige substantie
Vetsoothe clear
Vetsoothe clear is vergelijkbaar met Otoact van ICF. Het is alleen verkrijgbaar via Evidensia dierenklinieken.
Otoclean
Eigenschappen
Keratolytisch, oorsmeer oplossend, verzachtend, hydraterend
NB: Niet gebruiken bij mogelijk gescheurd trommelvlies !
Ingrediënten
– Salicylzuur
– Propyleenglycol
– Polyglycol en ethoxydiglycol
– Water
– Glycerine
– Melkzuur
– Cucumis sativus (komkommer extract)
– Cetraria islandica (IJslands mos)
– Schors van Mimosa tenuiflora
– Oliezuur
Otoclean is een olieachtige, mild zure oorreiniger
Otodine®
Eigenschappen
Antimicrobieel, niet irriterend, pH 8
Ingrediënten
– Chloorhexidine (0,15%)
– Tris-EDTA
– Propyleenglycol
– Gezuiverd water
Otodine® is een waterige oorreiniger
Vetsoothe clear plus
Vetsoothe clear plus is vergelijkbaar met Otodine van ICF. Het is alleen verkrijgbaar via Evidensia dierenklinieken.
Sonotix®
Eigenschappen
Oorsmeer oplossend, verzachtend, hydraterend, talgregulerend, neutrale pH, geurverwijderend (dankzij citroenzuur)
NB: Niet gebruiken bij mogelijk gescheurd trommelvlies !
Ingrediënten
– Ethoxydiglycol
– Caprylische glyceriden
– Propaan-2-Ol
– Glycerine
– Calendula officinalis
– Water
Sonotix is een waterige oorreiniger
Zure oordruppels
Een veel gebruikt product zijn zure oordruppels. Er zijn diverse varianten op de markt verkrijgbaar. Meeste bevatten azijnzuur en propyleenglycol. Azijnzuur verlaagt de zuurgraad (pH) in de gehoorgang. Dit vinden bacteriën en gisten in de gehoorgang niet fijn en kan zo overgroei voorkomen. Propyleenglycol werkt hydraterend en heeft milde oorsmeer oplossende eigenschappen.
De zure oordruppels worden voornamelijk geadviseerd bij zwemmende honden (voor of na het zwemmen 1/3 pipet toedienen) ter voorkoming van oorklachten. Daarnaast kan het ook ingezet worden bij allergische dieren die vaker last hebben van infecties met bacteriën of gisten in de oren. Meestal is 1x per week voldoende. Er bestaan ook zure oordruppels met de toevoeging van triamcinolon (corticosteroïd). Deze kunnen door de dierenarts voorgeschreven worden als lokale onderhoudstherapie (ter voorkoming van oorontstekingen).
Een ander oorproduct dat de dierenarts kan adviseren is MalAcetic Aural van Dechra. Dit is een waterig spoelmiddel met verzurende en antimicrobiële eigenschappen. Vanwege de waterige consistentie is dit product minder geschikt voor lange termijn en onderhoud. Meestal wordt het spoelmiddel voorgeschreven als ondersteuning bij een oorontsteking met bacteriën of gisten. Het bevat tevens glycerine; dit werkt mild oorsmeer oplossend en hydraterend.
Maxani Zure oordruppels
Eigenschappen
Antibacterieel, antischimmel, verzachtend, deels oorsmeer oplossend
NB: Niet gebruiken bij mogelijk gescheurd trommelvlies !
Ingrediënten
– Azijnzuur
– Propyleenglycol
Maxani zure oordruppels zijn olieachtig
MalAcetic Aural
Eigenschappen
Antibacterieel, antischimmel
NB: Niet gebruiken bij mogelijk gescheurd trommelvlies !
Ingrediënten
– Azijn- en boorzuur (2%)
– Glycerine
– Polysorbaat
– Triëthanolamie
MalActeic Aural is een waterig spoelmiddel
Medische oorproducten
Niet alle producten zijn geschikt voor lange termijn gebruik. Ook bestaan er risico’s aan het gebruik van bepaalde producten. Dit hangt o.a. af van de ingrediënten en samenstelling van de producten.
Naast bovengenoemde oorreinigers zijn er ook oorproducten die bij medische problemen worden voorgeschreven. Het zijn spoelmiddelen die bij een specifiek oorprobleem worden ingezet. Het zijn dus géén oorreinigers en ze zijn niet geschikt voor lange termijn gebruik!
Onderstaande oorproducten worden ingezet bij oorontstekingen met pus en slijm. Meestal wordt dit pus en slijm veroorzaakt door een staafvormige bacterie uit de omgeving (Pseudomonas aeruginosa). Deze bacterie kan bij honden met een oorontsteking voor extra problemen zorgen. Ze zitten daar omdat het kan!
Pseudomonas bacteriën zijn van nature resistent tegen diverse antibiotica soorten. Ze kunnen ook een zgn. biofilm vormen. Er zijn ook andere micro-organismen die een biofilm kunnen maken. Een biofilm gaat de werking van antibiotica en antimycotica tegen en beschermt de micro-organismen.
Bij de behandeling van dergelijke complexe chronische en terugkerende oorontstekingen is het belangrijk om naast het bestrijden van de bacterie en biofilm, ook de onderliggende aandoeningen te achterhalen én te behandelen. Doorverwijzing naar een dermatoloog voor dieren wordt aangeraden als de problemen binnen 3 weken niet beter zijn.
Tris-NAC®
Eigenschappen
Antibacterieel, slijmoplossend, niet ototoxisch, voorkomt vorming van biofilm en breekt deze af
NB: Gebruik van dit product zonder advies en controle van een dierenarts wordt afgeraden. Het is niet geschikt als onderhoudsproduct en heeft een hele specifieke indicatie (wordt m.n. bij Pseudomonas otitis en biofilms gebruikt). Het kan bovendien de huid irriteren of zelfs contact dermatitis en erosies veroorzaken.
Ingrediënten
– Tris-EDTA
– N-acetyl-cysteïne
Tris-Nac® is een waterig product
TrizAural
Eigenschappen
Antibacterieel, niet ototoxisch, alkaliserend (maakt de omgeving minder zuur)
NB: Dit product is niet geschikt als onderhoudsproduct. Het is een waterige oorreiniger met hoge zuurgraad. Het bevat géén oorsmeer oplossende ingrediënten en is niet geschikt voor het verwijderen van overtollig oorsmeer.
Ingrediënten
– Tris-EDTA
– Tromethamine USP
TrizAural is een waterig spoelmiddel
Disclaimer: er kunnen geen rechten aan deze informatie ontleend worden; er kan tevens geen garantie geboden worden dat deze informatie volledig, actueel of foutloos is, hoewel de artikelen met veel zorgvuldigheid geschreven worden. De inhoud van dit artikel is gebaseerd op informatie die door de fabrikanten van de producten openbaar beschikbaar is gesteld.
